Temperatuur en weersverloop

Met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 12,4 °C tegen 10,6 °C normaal, was de herfst van 2014 de op één na zachtste sinds het begin van de regelmatige waarnemingen in 1706. Alleen de herfst van 2006 was nog veel zachter met een gemiddelde temperatuur van 13,6 °C. Alle drie de afzonderlijke maanden waren zeer zacht. September eindigde op de achtste plaats in de rij van zachtste septembermaanden sinds 1901, oktober behaalde zelfs een derde plaats. November eindigde met 8,2 °C tegen normaal 6,7 °C op een gedeelde achtste plaats. Na een natte en koele augustus ging september van start met zonnig, vrij warm en droog weer. Bijna de gehele maand zorgden hogedrukgebieden in onze omgeving voor rustig weer, waarbij slechts een enkele storing vergezeld van regen ons land wist te bereiken. September telde in de Bilt nog 21 warme dagen (maximumtemperatuur 20,0°C of hoger), tegen slechts tien normaal. Vooral rond het midden van de maand lagen de temperaturen boven normaal. 17 en 18 september waren zomerse dagen met maximumtemperaturen in de Bilt boven de 25°C. In Hoek van Holland werd op 18 september de landelijk hoogste temperatuur van de herfst waargenomen: 27,6 °C.

Ook begin oktober was het zeer zacht met in de eerste week drie warme dagen. Daarna koelde het tijdelijk iets af tot vrij normale waarden, maar halverwege de maand bereikte opnieuw zeer zachte lucht ons land. Het warmst werd het op 18 oktober. In Ell werd een maximumtemperatuur van 24,3°C geregistreerd. Ook de minimumtemperaturen in de nacht die volgde waren bijzonder hoog voor de tijd van het jaar. In de Bilt werd met 14,8°C de hoogste minimumtemperatuur sinds het begin van de metingen geregistreerd in de tweede decade van oktober (10-20 oktober). In Wijk aan Zee werd het zelfs niet kouder dan 16,0°C. Door het warme oktoberweer kwam het totale aantal warme dagen deze herfst in De Bilt uit op 26 tegen twaalf normaal.

Met veel zon en weinig wind ging ook de maand november bijna zomers van start. Op 1 november beleefde het zuidoosten van het land nog een echte warme dag. Het overgrote deel van de maand lag de temperatuur rond of boven het langjarig gemiddelde.

Op 21 november vroor het dit seizoen voor het eerst in het land. In het noorden en oosten en uiterste zuiden daalde het kwik tot onder het vriespunt. In de nacht van 24 op 25 november klaarde het flink op en kwam het ook in De Bilt tot vorst. Dat was direct de enige dag met vorst deze herfst. Normaal telt november in De Bilt zeven vorstdagen (minimumtemperatuur lager dan 0,0 °C). De landelijk laagste temperatuur deze herfst werd gemeten in de vroege ochtend van de 25e op de vliegbasis Woensdrecht, het werd daar -3,5 °C. De laatste dagen van november lag de temperatuur gemiddeld beneden normaal. In combinatie met een aanhoudende wind, voelt het op veel plaatsen kouder en ook guur aan.

Neerslag

Gemiddeld over het land was de herfst droog met 136 mm regen tegen een langjarig gemiddelde van 243 mm. Met landelijk gemiddeld 20 mm regen behoorde september tot de tien droogste septembermaanden sinds 1901. Maar ook in oktober en november viel minder regen dan gebruikelijk. Op sommige plaatsen in het noorden van het land was de herfst zeer droog met minder dan 100 mm regen. In het noordwestelijk kustgebied was de herfst het natst. De Kooy registreerde 178 mm. Het weer stond deze herfst vaak onder invloed van hogedrukgebieden. Daardoor was het weer rustig en de hoeveelheid neerslag beperkt. Uitzondering vormde 21 oktober. Die dag was de eerste herfststorm van dit seizoen een feit. Langs de kust kwam de wind regelmatig tot storm, windkracht 9. In het binnenland zorgden windstoten lokaal voor overlast. De noordwestelijke wind zorgde voor een hoge wateropzet langs de Nederlandse kust waardoor onder andere de Oosterscheldekering moest worden gesloten. Plaatselijk liepen kades over en ontstond wateroverlast. De totale neerslagsom in november is vooral toe te schrijven aan twee natte dagen waarop gemiddeld over het land meer dan 10 mm viel. Op 3 november viel landelijk gemiddeld 10 mm. Daarbij was het bovendien zeer onstuimig en kwamen ook zeer zware windstoten voor. Op de westelijke Waddeneilanden viel toen plaatselijk meer dan 25 mm. Op 16 november veroorzaakte een storing boven het land vrijwel de gehele dag regen en viel in het noordoosten van het land op veel plaatsen meer dan 20 mm.

Zonneschijn

Met gemiddeld over het land 376 uren zonneschijn, tegen een langjarig gemiddelde van 320 uren, was de herfst zeer zonnig. Vooral in september was de zon veelvuldig te zien, landelijk gemiddeld 178 uren tegen 143 uren normaal. In oktober week het aantal zonuren met 109 niet veel af van het langjarig gemiddelde van 115 uren. November ten slotte was opnieuw een zeer zonnige maand met landelijk gemiddeld 89 zonuren tegen 63 normaal. Het zonnigst was de herfst in het zuiden van het land. Vlissingen haalde zelfs 397 zonuren. In het midden en oosten van het land scheen de zon het minst. De KNMI-stations Heino en Deelen kwamen niet verder dan 331 zonuren

Tekst: Rob Sluijter

Dit artikel is eerder verschenen in Het Weer Magazine | jaargang 15 | nr 6 | dec'14-jan'15