Vanaf 15 oktober, tot ongeveer 15 april is het stormseizoen. Maar wat voor winden zijn er eigenlijk? Waar komen ze vandaan en wat betekenen ze? Wij leggen de zeven meest bekende winden in Europa uit. Van de Föhn en de Bora, tot de Sirocco en de Lombarde.

Beweging van lucht

De beweging van lucht, oftewel wind, vindt overal ter wereld plaats. Eigenlijk is het niets anders dan een luchtstroming die ontstaat door drukverschillen. Lucht verplaatst zich namelijk van hoge druk naar lage druk. De windrichting is echter niet altijd van hoge druk naar lage druk, want de wind wordt ook beïnvloed door de draaiing van de aarde (Coriolis) en door wrijving met het aardoppervlak of botsing met bergen.

De meeste bekende winden in Europa komen voor in de buurt van de Alpen. Dit gebergte vormt namelijk zowel een barrière, als een geleider en activator van wind. Bij kleinere gebergtes vinden dezelfde ontwikkelingen plaats, maar op kleinere schaal.

1. Föhn

Een van de bekendste winden is de Föhn. De naam komt van het Gotische woord voor vuur (fôhn) en het Latijnse woord voor warme wind (favonius). In Europa is het meest voorkomend aan de noord- en zuidkant van de Alpen maar ook bij andere gebergtes komt deze wind voor.

Föhn is een warme wind die aan de lijzijde van een gebergte waait. De lucht aan de loefzijde wordt gedwongen te stijgen. Hier treedt vervolgens expansie en afkoeling van lucht op door de condensatie van waterdamp. Aan de lijzijde kan de lucht terug dalen en treedt er compressie op. Met de aanvoer van condensatiewarmte vanaf de loefzijde, het verminderen van de hoeveelheid vocht door condensatie wordt deze lucht droger en warmer. En voilà, de Föhn is ontstaan.

2. Mistral

De krachtige noordelijke wind in het oosten van Frankrijk wordt de Mistral genoemd. Deze wind ontstaat meestal in de winter en lente wanneer zich een lagedrukgebied ontwikkelt ten zuiden van de Alpen. De lucht wordt dan vanaf het noorden aangezogen tegen de Alpen, botst tegen de bergen, volgt de Alpenhoofdkam naar het zuidwesten en wordt dan geperst door de Rhônevallei tussen het Centraal-Massief en de Alpen. De wind kan tot wel 3000 meter hoog waaien en dat zorgt vaak voor enorme windstoten op bijvoorbeeld de Mont Ventoux. Daar zijn windsnelheden gemeten tot 300 km/uur. Hoe groter het drukverschil tussen de noord- en zuidkant van de Alpen, hoe sterker de Mistral.

3. Bise

Deze noordoostelijke ijzige wind waait meestal in het binnenland van Zwitserland. De Bise wordt veroorzaakt door koude polaire lucht die op de noordkant van de Alpen botst en dan naar het westen geperst wordt tussen de Alpen en de Jura. De Bise ontstaat met hetzelfde druksysteem als de Mistral met lagedruk ten zuiden van de Alpen en hoge(re) druk ten noorden van de Alpen. Op het meer van Genève zorgt deze wind vaak voor stormachtig weer dat hoge golven veroorzaakt.

4. Sirocco

Deze warme wind voert hete en droge lucht van de Sahara naar het noorden en waait dus over de Middellandse Zee richting de Mediterraanse landen. De Sirocco ontstaat aan de oostkant van een depressie die zich over de Middellandse Zee naar het oosten verplaatst. De hete Sahara lucht wordt dus aangezogen en naar het noorden gedwongen. Ook in Nederland kunnen we te maken hebben met de Sirocco, al komt deze het meest aan land in het zuiden van Italië.

5. Bora

Deze droge en koude wind uit het noordoosten waait over de Adriatische Zee en de kustgebieden tussen Trieste en Dubrovnik. De Bora ontstaat boven het hoogplateau van de Balkan wanneer een hogedrukgebied zich in die regio bevindt en lage druk over de zuidelijke Adriatische Zee. In die situatie waait de wind over de Dinarische Alpen en versnelt door het zogeheten valeffect. In principe is de Bora dus een valwind die snelheden kan bereiken tot 220 km per uur. 

6. Tramontana

Deze droge, koude en sterke wind waait vanaf het noordwesten in de Franse regio Occitanië, de Spaanse regio Alt Emporda en op Minorca. De naam komt van het Latijnse ‘transmontanus’, wat overkant van de bergen betekent. Vanaf het noordwesten wordt de wind geperst tussen de Pyreneeën en het Centraal-Massief. De windvlagen kunnen oplopen tot snelheden van 150 km per uur.

7. Lombarde

De Lombarde is een noordoostelijke wind die waait langs de grens tussen Italië en Frankrijk. De lucht komt uit de regio Lombardije, vandaar de naam. Vaak zorgt deze wind voor droog en rustig weer, maar tijdens de winter kan het met deze wind koud en stormachtig worden in de bergen. De Lombarde steekt op bij lage druk ten zuidwesten van de Alpen en hoge druk ten noorden van de Alpen.