Voor veel mensen voelt 30 graden in Nederland onaangenamer aan dan 35 graden op een Spaans terras. En dat is geen verbeelding: hitte is hier vaak een stuk drukkender. Maar waarom eigenlijk? Het antwoord ligt in een mix van klimaat, fysiologie én mindset.

Luchtvochtigheid: de onzichtbare spelbreker

De belangrijkste reden waarom warmte in Nederland vaak 'plakkeriger' aanvoelt dan in zonnige vakantielanden, is de luchtvochtigheid. Nederland is een relatief vochtig land – door de nabijheid van de Noordzee, onze vele rivieren, en het gematigde zeeklimaat. Die vochtige lucht maakt het voor ons lichaam veel moeilijker om af te koelen.

Hoe dat werkt? Ons lichaam gebruikt zweet om warmte kwijt te raken. Maar als de lucht al verzadigd is met waterdamp – dus bij een hoge luchtvochtigheid – kan zweet minder goed verdampen. En juist dat verdampingsproces is essentieel voor verkoeling.

Vergelijk het met een beslagen spiegel in een afgesloten badkamer: zonder ventilatie blijft de vochtige lucht hangen. Met een droge luchtstroom is het zo weg. Zo werkt het ook met zweet op je huid.

Droge hitte vs. benauwde hitte

In Zuid-Europese landen zoals Spanje of Turkije is de hitte vaak 'droger', vooral landinwaarts. Daardoor kan zweet daar beter verdampen en voelt het minder verstikkend aan. Natuurlijk zijn daar ook vochtige dagen – zeker bij naderende onweersbuien – maar gemiddeld genomen is de lucht er droger dan hier.

Meteorologen noemen het verschil in beleving ‘de gevoelstemperatuur’. En die kan flink afwijken van de thermometerstand, juist door de invloed van luchtvochtigheid en wind.

Ons lichaam onder druk

Volgens fysiologen is hitte letterlijk een stressfactor voor het lichaam. De interne temperatuur moet rond de 37 graden blijven, omdat onze enzymen – die allerlei lichaamsprocessen regelen – anders minder goed functioneren.

Bij hitte stuurt het lichaam meer bloed naar de huid om af te koelen, wat ten koste gaat van andere functies, zoals concentratie. Het lichaam werkt dan letterlijk harder, en dat merk je aan vermoeidheid, zweten en zelfs prikkelbaarheid.

Het zit ook deels tussen de oren

Toch speelt ook onze instelling een rol. Op vakantie zijn we vaker ontspannen, doen we het rustig aan en zoeken we bewust de schaduw op. In Nederland zijn we vaak gewoon aan het werk, in kantoren zonder goede zonwering, of in moderne woningen met grote ramen waar de warmte zich ophoopt.

In zuidelijke landen zijn huizen juist gebouwd op verkoeling: dikke muren, kleine ramen, smalle straten en veel schaduw. Nederland is daar historisch niet op ingericht – maar dat begint langzaam te veranderen.

Wat kunnen we leren van het zuiden?

Volgens experts is het tijd dat we ons gedrag aanpassen aan het veranderende klimaat. Dat betekent: minder stressen over warmte, slim omgaan met schaduw en ventilatie, en vooral: de zuidelijke houding van "mañana, mañana" wat vaker omarmen.

In plaats van vechten tegen de hitte, kun je soms beter meebewegen. Laat je agenda een beetje los, neem vaker pauze, en stel taken uit die ook morgen kunnen. Want hoe warmer het wordt, hoe meer we moeten samenwerken met ons klimaat – en met ons eigen lichaam.